kol van Houten

Marius Cornelius van Houten

Dit jaar is het 61 jaar geleden dat Marius van Houten overleed. In tegenstelling tot veel van zijn collega marechausseeofficieren is hij nooit helemaal in de vergetelheid geraakt. De reden daarvoor is dat hij een aantal jaren voor zijn dood, 1949 om precies te zijn, een stichting in het leven riep die zijn naam draagt en nog steeds springlevend is. Wat beoogde Van Houten precies met zijn stichting? Om hierop een gefundeerd antwoord te geven moet kort worden vermeld waaruit zijn werk bestond en welke interesses hij koesterde.

Geboren als zoon van een officier werd hij al op vroege leeftijd door het militaire bedrijf aangetrokken. Daarnaast was hij buitengewoon geïnteresseerd in geschiedenis en kunst. Dat laatste was terug te vinden in de familie van zijn moeders kant. Na enkele jaren als officier te hebben gediend stapte hij over naar de Koninklijke Marechaussee. Zijn carrière bij het Wapen is eigenlijk atypisch te noemen. Na korte tijd in Eindhoven geplaatst te zijn geweest werd hij aangewezen als liaisonofficier bij de Duitse keizer Wilhelm II die na de eerste Wereldoorlog in Nederland asiel had gekregen. De redenen hiervoor zijn niet geheel duidelijk, maar hij beheerste drie talen redelijk tot goed, had een goed voorkomen, was discreet en diplomatiek en, last but not least, vermogend. Van Houten kon zich een levensstijl permitteren die goed aansloot bij de kleine hofhouding van de keizer in Huis Doorn. Zo kocht hij de statige villa Buitenweg aan de weg van Driebergen naar Doorn waar vaak Koninklijke bezoekers werden ondergebracht. Dezelfde capaciteiten maakten hem uitermate geschikt om een vooraanstaande rol te spelen in de internationale politiesamenwerking zoals die na de Eerste Wereldoorlog vorm kreeg. Zijn historisch talent kon hij goed gebruiken bij zijn onderzoek(en) naar de geschiedenis van de Koninklijke Marechaussee. Hij was het die vaststelde dat het Wapen niet 1818 maar in 1814 was opgericht. Het was ook Marius van Houten die aan de wieg van het Marechausseemuseum stond en eindigde als directeur van het legermuseum. 

kol van Houten met keizer
In de tuin van Huis Doorn met keizer Wilhelm II. De keizer zit uiterst links en van Houten staat rechts erbij 

Twee grote liefdes springen dus bij Van Houten in het oog, die voor de Koninklijke Marechaussee en die voor de geschiedenis en het erfgoed. Beide passies heeft hij in ‘zijn’ stichting geprobeerd te combineren. Hij was een man die zich uitermate bewust was van zijn stand en status, gepaard aan een stevige dosis paternalisme. Het motto ‘noblesse oblige’ stond in zijn vaandel geschreven en dus was hij het aan zijn eer verplicht iets terug te doen. Het lag voor de hand dat hij daar de leden van de Marechaussee voor koos. Zijn stichting moest marechaussees, die buiten hun schuld in de problemen waren gekomen, de helpende hand bieden. De nadruk lag daarbij op de zinsnede ‘buiten hun schuld’ want marechaussees moesten wel hun eigen verantwoordelijkheid kennen en nemen. Dit laatste zou men onder de noemer plichtsbetrachting kunnen plaatsen en plichtsbetrachting was leidend motief voor deze marechausseeofficier. En dan was er natuurlijk ook nog de geschiedenis en het bewaren van het erfgoed van de Koninklijke Marechaussee. Zijn eigen collectie schilderijen van Hoynck van Papendrecht vormde de basis waaruit het Marechausseemuseum is voortgekomen. De bevordering van de geschiedschrijving over de Koninklijke Marechaussee stond hem altijd voor ogen. Hij heeft daar zelf zijn steentje aan bijgedragen. Na zijn dood heeft zijn echtgenote de geschiedschrijving, door een verandering van de statuten, meer op de voorgrond geplaatst De reden daarvoor was dat medische en sociale voorzieningen in Nederland zodanig verbeterd waren dat een teruglopend aantal marechaussees een beroep deed op de Stichting.

Marius van Houten is 61 jaar na zijn dood integraal deel geworden van de geschiedenis en het erfgoed van de Koninklijke Marechaussee. Het is het zinvol om af en toe eens stil te staan bij zijn motieven en drijfveren en de waan van de dag de waan van de dag te laten. De stichting Van Houten kan daarin een bescheiden maar eervolle rol spelen, precies zoals dat Van Houten voor de geest stond.

Dr. J. Smeets

Stichting Van Houten

RSIN 802593707 | KVK 41150577